Açık Çağrı: ”buluşmalar”

Bir araya gelenler bir araya neden gelir? Anlaşma, kavuşma, çatışma, hesaplaşma için? Ya da anlatma, dinleme, kucaklaşma ve uzlaşma için? Asla yan yana gelmezler, zıtlar, uzlaşmazlar, parçalanmışlar bir araya nasıl gelir? Peki ya aynılar? Bir araya gelme sanatı olan tiyatroda ve tiyatro hakkındaki tartışmalarda nasıl buluşur, etkileşir, çatışır ve anlaşırız? Bu buluşmalara kimlerin/nelerin erişim hakkı vardır? Kimler/neler dışarda kalır? Bir araya gelmek egemen anlatı ve güç yapılarının sorgulanıp yeniden yapılanmasını sağlar mı? Toplaşmanın hiyerarşisiz, kategorik olmayan, kapsayıcı ve eşit koşulları ve bunların dönüştürücü potansiyelleri nelerdir? Bir araya gelmek kaybedileni geri kazandırabilir mi? Bir telafi çabası, bir yas pratiği, bir umut ve ütopya alanı olarak bir araya gelişler nasıl kurulur? Bir araya gelmek katılımcılar için nasıl bir estetik ve siyasal etkinliğe dönüşür? Tiyatroda ve tiyatro aracılığıyla birlikte yaşamanın başka olanaklarını açığa çıkaracak yeni estetik, politik, ekolojik süreç ve pratikleri nasıl keşfeder, bunların bizi ve yaşamı dönüştürme potansiyelini nasıl deneyimleriz?

Tiyatro, bir eyleyenler ve seyredenler topluluğunun belli bir mekân ve zaman dahilinde bir araya gelmesiyle oluşur. Mekân yaratma sanatı olduğu kadar bir araya gelme, toplanma, toplaşma, karşılaşma ve buluşma sanatıdır da. Peki, sahne ve seyir yeri katılımcıların sadece benzer/farklı şeyleri düşünmek, duyup izlemek, geçici ya da köklü bir değişim geçirmek için değil de, bir araya gelme eyleminin kendisini keşfetmek için buluştukları yer ve zaman olabilir mi? Öyleyse, bu buluşmaların “kendisi” nedir ve nerelere uzanır bu yer ve zaman? TEB Oyun* dergisi olarak 6 Şubat 2023 depremlerinin ardından çıkardığımız “Nasıl?” başlıklı özel sayımızda kaygı ve acılarımızda olduğu kadar merak ve umutlarımızda da bizi bir araya getiren sorularımızı “nasıl” kavramı etrafında konuşmuştuk. Ama en çok da “nasıl” üzerine düşünmenin sağlayabileceği “yeni bir araya gelme ve dayanışma biçimlerinin neler olabileceği”ni keşfetmeye çalışmıştık. İçerik tasarımını Eylem Ejder’in üstlendiği, 2024 Mayıs sonu yayınlamayı planladığımız Bahar/Yaz 2024 sayımızda bu soru ve meraklarımızı “bir araya gelme /toplanma/ toplaşma/ buluşma” kavramları etrafında düşünerek genişletmek istiyoruz.

Bu sayıda tiyatroyu, birlikte yaşama biçimimize dair sürekli bir etkileşim, müzakere ve değişimin yaşandığı canlı bir “toplanma alanı” olarak düşünmeye davet ediyoruz. Salgın hastalıklar, iklim krizi ve felaketler, depremler, seçim güvenliği, toplumsal adaletsizlikler, ırkçılık, savaşlar ve erişim engellerine bir yanıt olarak tiyatroda ve tiyatro aracılığıyla nasıl bir araya geldiğimizi/gelebileceğimizi, etrafımızı saran kasvet bulutu ve ayrıştırıcı koşullara rağmen ortak yaşamı birlikte nasıl yeniden oluşturabileceğimizi, bu zemini insan ve tüm canlıları kapsayacak şekilde nasıl zenginleştirerek genişletebileceğimizi konuşmak istiyoruz. Mevcut koşullarda bir araya gelmenin zorlukları kadar, tiyatro ve performansın bu koşullar karşısında aldığı direnç, muhalefet ve dayanaklılık biçimlerini araştırmak, keşfetmek istiyoruz.

Sanat, siyaset ve demokrasi arasındaki ilişkinin yeniden kurulmasına, demokratik pratiklerin tiyatroyla yeniden canlandırılmasına, yeni toplumsal tahayyüllerin ortaya çıkmasına yardımcı olacak bir araya gelme/ toplanma/ toplaşma/ buluşma biçimlerinin neler olabileceğini tartışmaya ve karşılaştığımız yaratıcı örneklerden esinle somut önerilerde bulunmaya davet ediyoruz.

Bir araya gelmenin, toplanmanın, buluşmanın dönüştürücü imkânlarını tiyatro ve performans sanatları aracılığıyla araştıran sanatsal üretimler, araştırmalar, atölyeler, ulusal ve uluslararası buluşmalar, oyunlar, anlatılar, provalar, festivaller, yayınlar gibi sahne/sahne dışı, sayfa/sayfa dışı her tür bir araya gelme biçimlerine yönelik eleştirel, yaratıcı ve sanatsal katkılarınızı merakla bekliyoruz. İnceleme, deneme, eleştiri, izlenim, kitap ve oyun eleştirisi, manifesto, sanatçı yazısı, performatif metin denemeleri, söyleşi gibi ve bunlarla sınırlı olmayan yazı önerilerinizi memnuniyetle karşılıyoruz. Bu sayıya katkı sunmak istiyorsanız 300 kelimeyi (yaklaşık bir sayfayı) geçmeyen yazı öneri özetlerinizi 10 Mart 2024 Pazar akşamına kadar teboyundergi@gmail.com eposta adresimize gönderebilirsiniz. Özet metin önerileri kabul edilen yazarlarla 15 Mart akşamına kadar iletişime geçilecektir.

Okuma Önerileri:

Barthes, Roland. How to Live Together. Columbia University Press, 2012.

Bayyly Simon; Linsley, Johanna. “On Meetings”, Performance Research. Volume 28, Issue 2, 2023.

Butler, Judith. Şiddetsizliğin Gücü. Etik-Politik Bir Düğüm. Çev. Başak Ertür. İstanbul: Metis Yayınları, 2022.

Malzcher, Florian. The Art of Assembly. Political Theatre Today. Berlin: Alexendar Verlag.2023.

Mbembe, Achille. The Earthly Commnunity. Reflections On the Last Utopia. Rotterdarm: V2 Publishing, 2022.

Mouffe, Chantal. Dünyayı Politik Düşünmek. Agonistik Siyaset. Çev. Murat Bozluolcay. İstanbul: İletişim Yayınları, 2017.

Shah, Rajni. Experiments on Listening. London: Rowman & Littlefield, 2021.

Staal, Jonas. Propagand Art in 21st Century. London: MIT Press, 2019.

Theodoridou, Danae. Public_ing: Practicing Democracy Through Performance. Athens: Nissos Publication, 2022.

Tsing, Anna Lowenhaupt. Dünyanın Sonundaki Mantar, Kapitalizm Enkazlarında Yaşam İmkanı Üzerine. Çev. Erdem Gökyaran. İstanbul:Yapı Kredi Yayınları, 2023.

*TEB Oyun dergisi Tiyatro Eleştirmenler Birliği’nin resmi yayın organıdır. Yılda iki kere çevrimiçi yayın yapar. Tijen Savaşkan’ın yayın editörlüğünü yaptığı TEB Oyun’un yayın kurulu Zehra İpşiroğlu, Hasibe Kalkan, Beki Haleva, Nihal Kuyumcu, Tijen Savaşkan, Eylem Ejder, Özden Işıltan ve Yaşam Özlem Gülseven’den oluşuyor. TEB Oyun’un çevrimiçi ve kamusal etkinlik ekibinde Yüsra Yüce, Aslı Kaplan, Rumeysa Ercan, Melis Ataözü yer alıyor.